Thực đơn
Nền_kinh_tế_nền_tảng
Tốc độ phát triển nhanh chóng của kinh tế nền tảng khiến cho luật pháp không thể theo kịp. Một bộ phận nghiên cứu đang phát triển được để phân tích nhiều vấn đề chưa được giải quyết phát sinh từ nền kinh tế nền tảng, bao gồm các mục sau[4]:
Việc thực thi luật thuế trong nền kinh tế nền tảng (cả cho người làm việc trên nền tảng và các nền tảng) khác với các tổ chức truyền thống xác định được. Có nhi lo ngại rằng nền kinh tế chia sẻ có thể liên quan đến việc giảm doanh thu thuế của chính phủ (Baker, 2014). Điều này là do các nền tảng có thể chọn một chế độ điều tiết thuận lợi nhất và bởi vì "công việc vi mô" làm tăng các vấn đề tuân thủ tương ứng (Codagnone et al., 2016).
Đồng thời, việc số hóa một số loại công việc nhất định có thể mang lại cơ hội tuân thủ thuế lớn hơn bằng cách tạo ra các giao dịch có thể theo dõi. Kearney và cộng sự. (2013) cho rằng tuân thủ thuế cao hơn ở các quốc gia có mức thâm nhập thanh toán điện tử cao hơn. Do đó, các nền tảng tạo điều kiện cho các giao dịch kỹ thuật số giữa nhà cung cấp dịch vụ và người dùng có thể tăng doanh thu thuế, đặc biệt liên quan đến các công việc thường xuyên không được khai báo như dọn dẹp, trông trẻ, ngồi cho thú cưng, chăm sóc người già và dạy kèm (Ibid.).
Yếu tố tiêu cực của nền kinh tế chia sẻ bắt đầu nhận được sự chú ý của công chúng vào năm 2013, sau một tai nạn giao thông của một bé gái sáu tuổi do một tài xế Uber gây ra (Daus và Russo, 2015). Cha mẹ đã kiện tài xế và Uber, nhưng tài xế không được bảo hiểm và luật sư của Uber tuyên bố không có trách nhiệm pháp lý vì tài xế là một người nhận việc độc lập.
Các vấn đề khác đã được thảo luận, chẳng hạn như các nền tảng chia sẻ thực phẩm bỏ qua các quy định mà nhà hàng thương mại phải tuân thủ hoặc việc một phòng Airbnb nhỏ hơn tiêu chuẩn phòng khách sạn theo pháp lệnh xây dựng mã y tế (Ranchordas, 2015).
Vấn đề lớn hơn là sự thiếu rõ ràng đối với câu hỏi liệu một nền tảng có chịu trách nhiệm khi một chiếc xe thuê bị hỏng hay không, một căn hộ của chủ nhà bị hư hỏng hoặc bất kỳ ngoại lệ tiêu cực nào khác xảy ra (McLean, 2015). Các nền tảng cho rằng họ không thể chịu trách nhiệm vì họ không phải là nhà cung cấp dịch vụ trực tiếp, mà chỉ là trung gian (Malhotra và Van Alstyne, 2014). Trong khi đó, các chính sách bảo hiểm hiện có cho người thể chất thường không áp dụng khi người kinh doanh, cá nhân tham gia vào các hoạt động thông qua các nền tảng chia sẻ (Wosskow, 2014).
Thông tin chính xác là cần thiết để đảm bảo sự lựa chọn sáng suốt và phúc lợi của người tiêu dùng (Codagnone et al., 2016). Các nền tảng thường sử dụng một số loại hệ thống xếp hạng để đảm bảo thành công của chính họ trên thị trường (Dervojeda và cộng sự, 2013) và để cung cấp thông tin về các nhà cung cấp dịch vụ (Rauch và Schle Rich, 2015). Tuy nhiên, hệ thống xếp hạng có thể bị lạm dụng hoặc chịu tỷ lệ phản hồi thấp (Codagnone et al., 2016) và mọi người không muốn cung cấp xếp hạng tiêu cực khi chúng được trả thưởng nào đó (Edelman và Geradin, 2015). Do đó, gần như tất cả các nhà cung cấp dịch vụ Airbnb và Uber đều được xếp hạng ở đầu thang đo. Trên thực tế, ví dụ, các tài xế Uber có thể bị sa thả nếu như có điểm đánh giá 4,6 trên 5 cho 50 hoặc 100 chuyến đi. Đây có thể là một yếu tố ảnh hưởng việc người tiêu dùng đưa ra những quyết định chưa chính xác.
Các sự cố trong quá trình vận hành nền tảng đã làm tăng mối lo ngại về thực trạng các nhà cung cấp dịch vụ không bắt buộc phải có chứng nhận (ví dụ: Sablik, 2014; Rauch và Schneider, 2015). Điều này có thể dẫn đến cả những lo ngại về an toàn công cộng và sự không chắc chắn trong việc gây tổn hại cho các mô hình kinh doanh của các nền tảng. Do đó, các nền tảng đã chọn tham gia các nhà cung cấp dịch vụ của họ theo nhiều cách khác nhau. Một trong số đó là kiểm tra nhận dạng có thể được thực hiện theo một số cách (Dervojeda et al., 2013).
Tuy nhiên, không rõ các cuộc kiểm tra này có hiệu quả và minh bạch như thế nào (Ranchordas, 2015), và một số người đã lập luận rằng tự điều chỉnh không thể áp dụng cho các tiêu chuẩn cấp phép của chính phủ thông qua các quy trình lập pháp hoặc lập pháp (Daus và Russo, 2015). Cấp phép hoặc thiếu nó cũng có ý nghĩa rộng hơn.
Do tính chất của các nền tảng kỹ thuật số, một số người đã đặt ra mối lo ngại về lượng dữ liệu nhạy cảm được thu thập về người tiêu dùng và việc sử dụng nó (Koopman et al., 2015). Một lượng lớn dữ liệu có thể cung cấp cho một nền tảng lợi thế đáng kể và thực tế, một số nền tảng đã sử dụng dữ liệu như là lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, việc xử lý dữ liệu và quyền riêng tư có thể được giải quyết rõ ràng hơn các vấn đề khác. Mặc dù thừa nhận rằng các nền tảng thu thập thông tin nhạy cảm về người tiêu dùng, có thể bao gồm các địa điểm của họ theo thời gian và thông tin tài chính, Geradin (2015) cho rằng luật pháp hiện hành có thể ngăn người nắm giữ dữ liệu lạm dụng dữ liệu đó. Koopman và cộng sự. (2015) cho rằng luật hợp đồng có thể làm giảm bớt những lo ngại về dữ liệu, có nghĩa là khi các nền tảng không tuân thủ lời hứa với khách hàng, tòa án có thể can thiệp. Ủy ban Châu Âu (2016) dường như cũng xem dữ liệu là một vấn đề ít có vấn đề, viết đơn giản trong Thông báo tháng 6 năm 2016: Các nền tảng hợp tác có thể được miễn trách nhiệm đối với thông tin mà họ lưu trữ thay mặt cho những người cung cấp dịch vụ.
Ít nhất ba mối quan tâm tiềm năng đã được thảo luận, bao gồm i) hệ quả bất tin cậy khi một nền tảng đạt được sự thống trị; ii) sự ngăn chặn của bên thứ ba tại một phần của giao dịch; và iii) sức mạnh để cạnh tranh các đối thủ, dẫn đến thỏa thuận ngầm hoặc hành vi không công bằng (King, 2015). Uber đặc biệt phải đối mặt với các khiếu nại về chiến thuật tăng giá đột phá của họ do việc định giá như vậy có thể vi phạm luật phân chia giá (Ibid).
Cạnh tranh vẫn đang là một mối quan tâm đáng lưu ý, đặc biệt khi hầu hết tất cả sự tăng trưởng trong nền kinh tế nền tảng đều tập trung vào một vài nền tảng nhất định (Fabo et al. (2007a)). Cạnh tranh cũng liên quan đến cuộc tranh luận cấp phép.
Có lẽ vấn đề gây tranh cãi nhất trong nền kinh tế nền tảng liên quan đến lao động. Câu hỏi được đặt ra là liệu những người làm việc là cá nhân nhận, quản lí việc tự do hay nhân viên có ảnh hưởng đến các vấn đề lao động khác bao gồm bồi thường, điều kiện làm việc, quyền công dân.
Các câu hỏi về lao động trong nền kinh tế nền tảng cũng liên quan đến các cuộc thảo luận rộng hơn về tác động của việc thuê ngoài và thuê lao động đa quốc gia đối với điều kiện việc làm và quan hệ công nghiệp, đặc biệt là về các nền tảng chỉ hoạt động với lao động trực tuyến. Bên ủng hộ cho rằng có thể xem người cung cấp dịch vụ trên nền tảng là những người kinh danh siêu nhỏ. Trong khi bên phản đối cho rằng việc làm trong nền kinh tế nền tảng làm mờ đi vai trò của hợp đồng lao động, tăng sự bấp bênh trong việc làm và các nền tảng thì ngày càng kiểm soát được người làm việc của họ với chi phí thấp (Kutter, 2013).
Ngoài ra, vấn đề lao động còn cần thảo luận và suy xét thêm về việc có hay không sự phân loại người nhận, quản lí việc tự do, mối quan hệ làm việc, lương thưởng, điều kiện làm việc. Điển hình như, với vấn đề lương thưởng, cần thảo luận về cách người làm việc trên nền tảng được trả tiền như thế nào so với nhân viên trực tiếp. Hay ví dụ về trường hợp của Uber, các tài xế Uber không có thời gian lái xe tối đa, khiến người ta lo ngại về khối lượng công việc không công bằng và các tài xế kiệt sức gây ra tai nạn (Gale, 2016).
Trong thời kì bắt đầu, các nền tảng kỹ thuật nhận được lợi thế trong việc ít luật lệ ràng buộc. Tuy nhiên, như các vấn đề lo ngại đã trao đổi phía trên (Thuế, Ngoại tác tiêu cực, nợ phải trả và bảo hiểm, Thông tin bất cân xứng và sai lệch nhận thức, Cấp phép và chứng nhận, Dữ liệu và quyền riêng tư, Khả năng cạnh tranh, Lao động), xã hội cho thấy mối quan tâm về các yếu tố như tiêu chuẩn an toàn và vệ sinh, thuế, tuân thủ, tội phạm, bảo vệ quyền và lợi ích và cạnh tranh công bằng[1].
Trường hợp của các nền tảng lớn tập trung ở Trung Quốc hoặc Hoa Kỳ là hai ví dụ điển hình tương ứng với hai bối cảnh luât lệ khác nhau. Ở Hoa Kỳ, các nền tảng phần lớn phát triển tự do theo quy định của nhà nước. Ở Trung Quốc, trong khi các công ty nền tảng lớn như Tencent hay Yahoo thuộc sở hữu tư nhân (về mặt lý thuyết có nhiều tự do hơn so với SOE), họ vẫn bị kiểm soát chặt chẽ và cũng được nhà nước bảo vệ chống lại cạnh tranh nước ngoài, ít nhất là tại thị trường quê nhà[8].
Kể từ năm 2017, sự cân nhắc về một "cách thứ ba", ít "Laissez-faire" hơn cách tiếp cận ở Hoa Kỳ, đồng thời ít hạn chế hơn so với cách tiếp cận ở Trung Quốc, được đưa ra ở châu Âu. Đó là sự kết hợp để tạo một luật lệ chung, tức là các cơ quan quản lý công cộng và các công ty nền tảng tự hợp tác để thiết kế và thực thi quy định[9]. Vào tháng 3 năm 2018, EU đã công bố các hướng dẫn liên quan đến việc loại bỏ phương tiện bất hợp pháp khỏi các nền tảng truyền thông xã hội, cho thấy rằng nếu các công ty nền tảng không cải thiện sự tự điều chỉnh của họ, các quy tắc mới sẽ có hiệu lực ở cấp EU trước khi kết thúc của năm. Các công đoàn lao động đã bắt đầu tham gia ngày càng nhiều vào việc đại diện cho người lao động tham gia vào phần thị trường lao động của nền kinh tế nền tảng. Với các hiệu quả mà công việc từ xa do các nền tảng cung cấp, một nỗ lực khuyến khích các điều kiện làm việc phù hợp trên quy mô toàn cầu đang được thực hiện bởi nền tảng Fair work. Fair work đang tìm cách tiến tới các điều kiện đồng thuận lẫn nhau với sự hợp tác của chủ sở hữu nền tảng, công nhân, đoàn thể và chính phủ[10].
Thực đơn
Nền_kinh_tế_nền_tảngLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Nền_kinh_tế_nền_tảng